Dlaczego warto oddać zużyty katalizator na skup?

Wiele części i podzespołów zamontowanych w samochodzie z czasem ulega zużyciu, czy to wskutek naturalnych procesów związanych ze starzeniem się materiałów i obniżaniem ich wytrzymałości, czy z uwagi na uszkodzenia mechaniczne. Większość z nich po wymianie jest po prostu wyrzucana, ponieważ kwoty, jakie można za nie otrzymać w punkcie przyjmującym złom, są na tyle małe, że uznaje się je za niewarte zachodu, o ile nie zgromadziła się ich większa ilość. Są jednak również takie elementy, na których można sporo zarobić. Do takich urządzeń należ montowany w każdym aucie katalizator. Nie wszyscy wiedzą, że odwiedzając firmę specjalizującą się w skupie katalizatorów i przekazując starą część, można otrzymać pokaźną kwotę. Zobaczmy, jaką funkcję spełniają katalizatory i dlaczego, nawet gdy są już zużyte, nadal mają dużą wartość.

Dlaczego katalizatory w samochodach są potrzebne?

Silniki spalinowe są jednymi z urządzeń w dużym stopniu przyczyniających się do pogarszania jakości powietrza. Wynika to z tego, że podczas ich pracy w efekcie spalania benzyny lub ropy naftowej wytwarza się duża ilość niezwykle szkodliwych związków chemicznych, z których część jest toksyczna lub może przyczyniać się do powstawania wielu chorób, w tym nowotworów. Katalizatory zostały wprowadzone po to, by móc oczyszczać spaliny i eliminować większą część powstających substancji zagrażających środowisku naturalnemu i ludzkiemu zdrowiu.

Obowiązek montażu katalizatorów wprowadzono na terenie Unii Europejskiej jeszcze w 1993 roku i od tego momentu każdy nowo wyprodukowanych samochód musi być wyposażony w tego rodzaju urządzenie. Katalizatory są zakładane jako części układu wydechowego. Trafiają do nich gazy wydostające się z komory spalania silnika zwykle bezpośrednio z kolektora wylotowego. Coraz częściej katalizatory składają się z kilku elementów, przez które spaliny przechodzą kolejno, ulegając stopniowemu oczyszczaniu. W najnowocześniejszych pojazdach katalizator składa się nawet z trzech części.

Konstrukcja katalizatora jest stosunkowo prosta. Ma on postać metalowej obudowy w kształcie walca, w której znajduje się metalowy albo ceramiczny korpus. W nim umieszczony jest specjalnie wyprofilowany układ, przez który przepływa strumień spalin. Najczęściej komora ta ma kształt plastra miodu, a ścianki poszczególnych komórek są pokryte porowatym materiałem. Pod nim znajdują się elementy wykonane z rzadkich metali – platyny, rodu i palladu.

Metale te są w wysokich temperaturach aktywne chemicznie, a ich obecność pozwala na zajście reakcji prowadzących do rozkładu niebezpiecznych składników spalin na substancje, które nie są groźne dla otoczenia. Po rozgrzaniu do około 400–800°C metale zawarte w katalizatorze wywołują reakcje chemiczne, które w innych warunkach nie mogłyby zachodzić. Katalizatory są w stanie radzić sobie z eliminowaniem węglowodorów, które ulegają w nich utlenieniu, a także tlenkami azotu oraz tlenkiem węgla.

Jakie materiały zawarte w katalizatorze mają tak dużą wartość?

Najcenniejszymi składnikami katalizatorów są zawarte w nich metale szlachetne – pallad, rod oraz platyna. Pallad jest lśniącym metalem z wyglądu przypominającym nieco srebro, który jest stosunkowo rzadki. Jego najważniejszą właściwością jest możliwość inicjowania i przyspieszania różnych reakcji chemicznych, bardzo często jest więc wykorzystywany w przemyśle chemicznym. Wysoka cena palladu wynika z tego, że nie występuje w postaci czystej i musi być odzyskiwany z rozmaitych rud, co bardzo podnosi koszty wydobycia.

Rod również należy do metali rzadkich, a jego właściwości i zastosowania są zbliżone do palladu. Ze względu na swoje bardzo ograniczone występowanie należy do jednych z najdroższych metali, jego ceny znacznie przekraczają ceny palladu i platyny.

Platyna jest metalem, który również jest dostępny w ograniczonej skali. Jest wykorzystywana w przemyśle chemicznym i elektronicznym, używana jako metal stosowany do wyrobu biżuterii, jak również w aparaturze medycznej. Ma właściwości zbliżone do palladu i rodu, będąc czynnikiem umożliwiającym zachodzenie wielu reakcji chemicznych.

Składniki katalizatorów występują w nich wprawdzie w niewielkich ilościach – zwykle ich zawartość nie przekracza kilku gramów, ponieważ nanoszone powłoki są bardzo cienkie, jednak ze względu na wysoką cenę tych metali ich recykling jest bardzo opłacalny. Po demontażu urządzeń platyna, rod i pallad są wytapiane z części ceramicznych lub metalowych dzięki technologii pirometalurgicznej albo hydrometalurgicznej. Zawartość metali w różnych typach katalizatorów bywa różna, zależy nie tylko od ich konstrukcji, ale również od stanu technicznego katalizatora. Im dłużej był on eksploatowany, tym zwykle mniej cennego metalu można z niego pozyskać. Dzieje się tak dlatego, że w czasie pracy katalizatorów niewielka część powłok ulega stopieniu lub wchodzi w inne reakcje chemiczne.

Oddając na skup zużyty katalizator, można za niego otrzymać sporą kwotę. Skupowane są zarówno katalizatory metalowe, jak i ceramiczne. Sprzedać można także ceramiczne wkłady i monolity ceramiczne. Kupowane są katalizatory pochodzące z pojazdów różnych marek, a także katalizatory uniwersalne montowane często jako zamienniki części oryginalnych.